"BÁCH PHÂN VỊ" HIỂU NHƯ THẾ NÀO?

 BÁCH PHÂN VỊ HIỂU NHƯ THẾ NÀO?

Từ “ Bách phân vị” có thể gây khó hiểu, hoang mang cho nhiều người, đặc biệt là phụ huynh và học sinh chưa quen với các khái niệm thống kê. Đây là một thuật ngữ kỹ thuật, và việc sử dụng nó rộng rãi trong truyền thông tuyển sinh có thể tạo ra rào cản.

Ý nghĩa của “ bách phân vị” và lý do gây hoang mang:

“Bách phân vị” theo đúng nghĩa chuyên ngành là một giá trị cho biết vị trí tương đối của một điểm số trong một tập hợp dữ liệu. Cụ thể, nó chỉ ra bao nhiêu phần trăm (bách phân) các điểm số khác thấp hơn hoặc bằng điểm số đó.

Lý do gây hoang mang:

 - Không trực quan: hầu hết mọi người quen với điểm số tuyệt đối ( ví dụ: 8 điểm; 25 điểm) vì nó dễ hình dung. Bách phân vị lại là một con số trừu tượng hơn, đòi hỏi sự hiểu biết về thống kê để nắm bắt.

 - Lạ tai: đây là một từ ghép Hán – Việt ít được sử dụng trong đời sống hàng ngày, khiến nhiều người cảm thấy xa lạ và khó nắm bắt ngay lập tức.

 - Gán ghép với phần trăm: nhiều người có thể nhầm lẫn “bách phận vị “ với “phần trăm thông thường  

 (ví dụ 80% số câu trả lời đúng) nhưng thực chất hai khái niệm này khác nhau. Bách phân là về vị trí, 

   còn phần trăm thường là tỉ lệ hoàn thành.

Các từ thay thế hoặc cách diễn giải dễ hiểu hơn.

   Để giúp thí sinh và phụ huynh dễ hình dung hơn và đỡ hoang mang hơn, chúng ta có thể sử dụng các.    

    Cách diễn đạt sau:

-“Thứ hạng tương đối”/ “vị trí tương đối”:

 *Giải thích:  Thay vì nói “ điểm bách phân vị 90”, có thể nói “điểm của bạn nằm ở thứ hạng tương đối 

   90”, nghĩa là bạn  đạt kết quả tốt hơn 90% các thí sinh khác.

-Ưu điểm: diễn tả chính xác bản chất của bách phân vị là vị trí/thứ hạng dễ hiểu hơn.

 -Ví dụ: “Phương pháp này sẽ giúp quy đổi điểm dựa trên thứ hạng tương đối của thí sinh so với tổng số      

    người dự thi.

- Top %: 

 * Giải thích: Nếu bách phân vị là P90, nghĩa là bạn nằm trong top 10% những người đạt điểm cao nhất    

(100% -90%). Nếu là P5, nghĩa là bạn nằm trong top 95% những người đạt điểm thấp nhất ( hoặc 5% thấp nhất).

-Ưu điểm: rất trực quan và dễ hình dung, đặc biệt khi muốn nhấn mạnh thành tích cao.

  Ví dụ;” Thí sinh có điểm số nằm trong top 10% của kỳ thi này sẽ được ưu tiên xét tuyển”.

-Điểm chuẩn theo vị trí.

 * Giải thích: Đây là cách nhấn mạnh rằng điểm chuẩn sẽ được xác định không chỉ dựa trên số điểm cụ thể mà còn dựa trên vị trí của thí sinh trong phổ điểm chung.

-Ưu điểm: khá cô đọng và đi thẳng vào vấn đề.

  Ví dụ: “năm nay trường sẽ áp dụng điểm chuẩn theo vị trí để đảm bảo công bằng cho các phương thức 

 xét tuyển”.

Sử dụng ví dụ minh hoạ cụ thể:

 *Giải thích: cách hiệu quả nhất để làm rõ khái niệm phức tạp là đưa ra ví dụ thực tế, dễ hình dung.

-Ưu điểm: giúp người nghe “ thấy” được cách hoạt động của phương pháp.

Ví dụ: “ hãy hình dung  bạn có 25 điểm khối A00 trong kỳ thi THPT và con số này giúp bạn xếp trên 90% tổng số thí sinh thi khối A00. Đó chính là bách phân vị của bạn.

Một thí sinh khác thi đánh giá năng lực được 900 điểm, và điểm này cũng giúp họ xếp trên 90% tổng số thí sinh thi đánh giá năng lực.

Hai bạn sẽ được coi là có giá trị quy đổi tương đương nhau vì ở cùng vị trí tương đối là 90%.

Việc chuyển đổi sang một phương pháp tuyển sinh mới đồ hỏi thời gian và sự kiên nhẫn trong truyền thông. Bằng cách sử dụng ngôn ngữ gần gũi và dễ hiểu hơn, chúng ta có thể giúp quá trình này diễn ra suôn sẻ hơn.

Phương thức xét tuyển Bách phân vị đang được Bộ giáo dục và đào tạo khuyến nghị áp dụng từ năm 2025, hứa hẹn mang đến nhiều thay đổi trong công tác tuyển sinh đại học.

Tuy nhiên, bất kỳ phương pháp mới nào cũng đi kèm với những thuận lợi và khó khăn nhất định cho cả thí sinh và nhà trường.

I.Thuận lợi: 

 1.Đối với thí sinh: 

- Công bằng hơn: Đây là lợi ích lớn nhất. Phương pháp Bách phân vị đánh giá vị trí của thí sinh trong tập thể, thay vì chỉ dựa vào điểm số tuyệt đối. Điều này giúp giảm bớt sự chênh lệch độ khó của đề thi hoặc sự khác biệt giữa các phương thức/ tổ hợp xét tuyển.

 Ví dụ, một bài thi khó nhưng bạn vẫn nằm trong top 10% thí sinh giỏi nhất sẽ được đánh giá cao, dù điểm tuyệt đối có thể không quá cao.

-Giảm áp lực so sánh điểm tuyệt đối: Thí sinh không còn quá lo lắng về việc phải đạt điểm số cực cao để cạnh tranh. Thay vào đó, họ sẽ tập trung vào việc đạt kết quả tốt nhất trong nhóm dự thi của mình, điều này có thể giúp giảm bớt áp lực tâm lý.

Cơ hội đa dạng hơn: khi điểm số được quy đổi một cách công bằng giữa các phương thức ( thi tốt nghiệp THPT, đánh giá năng lực, học bạ), thí sinh có thể tự tin hơn khi lựa chọn phương thức thế mạnh của mình mà không lo bị thiệt thòi về mặt điểm chuẩn.

2.Đối với các trường Đại học:

Nâng cao tính khách quan và minh bạch: Việc quy đổi điểm theo Bách phân vị giúp chuẩn hoá đầu vào từ các nguồn khác nhau, đảm bảo chất lượng thí sinh trúng tuyển đồng đều hơn.

Các trường có thể giải thích rõ ràng hơn về cách tính điểm chuẩn khi có sự tham chiếu cụ thể về vị trí thí sinh.

Tuyển chọn thí sinh phù hợp: 

Phương thức này giúp trường xác định chính xác hơn hóm thí sinh tiềm năng, những người thực sự nổi trội trong tập hợp của họ, bất kể họ thi theo phương thức nào.Điều này đặc biệt hữu ích cho các ngành học đặc thù cần chất lượng đầu vào cao và đồng đều.

Giảm thiểu điểm ảo và xét tuyển chồng chéo: Bằng cách quy đổi về cùng một “ thước đo” là phân vị, các trường có thể dễ dàng hơn trong việc quản lý và dự đoán điểm chuẩn, tránh trình trạng điểm chuẩn quá cao hoặc quá thấp so với thực tế năng lực thí sinh, cũng như giảm thiểu sự trùng lặp trong danh sách trúng tuyển.

Linh hoạt trong xây dựng chỉ tiêu: Các trường có thể phân bố chỉ tiêu cho từng phương thức xét tuyển dựa trên khung quy đổi Bách phân vị, giúp cân đối nguồn tuyển và đảm bảo sự công bằng giữa các phương thức.

 II. Khó khăn:

1.Đối với thí sinh: 

Sự phức tạp trong việc hiểu và dự đoán: mặc dù mang lại sự công bằng, nhưng khái niệm Bách phân vị có thể khá trừu tượng và khó hiểu đối với học sinh và phụ huynh chưa quen. Việc dự đoán mức điểm chuẩn theo Bách phân vị cũng sẽ khó khăn hơn so với việc dự đoán điểm tuyệt đối như trước đây, đặc biệt trong những năm đầu triển khai.

Tâm lý hoang mang ban đầu: Do là phương thức mới, có thể có tâm lý hoang mang, lo lắng về cách tính và cách quy đổi điểm trong thời gian đầu. Thí sinh cần thời gian để thích nghi và hiểu rõ hơn về cách thức vận hành của hệ thống mới này.

Ít thông tin tham khảo: Trong những năm đầu áp dụng, sẽ có ít dữ liệu và kinh nghiệm từ các thế hệ trước để thí sinh tham khảo, dẫn đến việc định hướng, chọn ngành, chọn trường có thể gặp chút khó khăn.

2.Đối với các Trường Đại học.

Thách thức về dữ liệu và công nghệ: Để áp dụng Bách phân vị một cách hiệu quả, các trường cần có hệ thống công nghệ thông tin đủ mạnh để thu thập, xử lý và phân tích số lượng lớn dữ liệu điểm thi từ nhiều nguồn khác nhau. Việc này đòi hỏi đầu tư hạ tầng và nhân lực.

Phức tạp trong việc xây dựng Bảng quy đổi:

Việc xây dựng bảng quy đổi điểm tương đương theo Bách phân vị đòi hỏi sự nghiên cứu kỹ lưỡng, phân tích thống kê chuyên sâu và sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ giáo dục và đào tạo và các trường Đại học. Xác định ngưỡng phân vị và cách nội suy điểm sẽ là một thử thách.

Truyền thông và giải thích: Các trường Đại học cần có chiến lược truyền thông rõ ràng, hiệu quả để phổ biến và giải thích cho thí sinh, phụ huynh và thậm chí là đội ngũ tư vấn tuyển sinh hiểu rõ về phương thức mới.Tránh gây hiểu lầm và lo lắng không cần thiết.

Khó khăn trong giai đoạn chuyển tiếp: Trong những năm đầu, các trường có thể đối mặt với sự phản ứng hoặc sự thắc mắc từ phía thí sinh và xã hội do sự thay đổi về phương pháp tính điểm. Việc điều chỉnh quy trình và xử lý các trường hợp đặc biệt cũng sẽ cần thời gian. 

Nhìn chung, phương thức Bách phân vị là một bước đi quan trọng nhằm hiện đại hoá và nâng cao tính công bằng  trong tuyển sinh Đại học tại Việt Nam. Dù mang lại nhiều thuận lợi, đặc biệt về mặt công bằng và minh bạch, nhưng nó cũng đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về cơ sở hạ tầng, dữ liệu, công nghệ và truyền thông từ phía các cơ quan quản lý và các trường Đại học để quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ nhất.